Το Όρος των Κελλίων
Με την ονομασία Όρος των Κελλίων έγινε γνωστή η παραλιακή περιοχή του Κισσάβου στα βυζαντινά χρόνια, όταν αναπτύχθηκε ένα σύνολο μονών και ασκηταριών που διέθετε πλήθος μοναχών πολύ και κεντρική διοίκηση με επικεφαλής τον πρώτο, όπων συνέβαινε επίσης στο Άγιο Όρος.
Οι ιστορικές πηγές για το Όρος των Κελλίων ξεκινούν από τον 11ο αιώνα, στην εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού, ο οποίος πέρασε από την περιοχή κατά την εκστρατεία του εναντίον των Νορμανδών που πολιορκούσαν τη Λάρισα το 1083. Το πλήθος των μοναχών που συνάντησε ο Αλέξιος και η επιθυμία του να αποκτήσουν κοινοβιακή οργάνωση δείχνει ότι υπήρχε και προγενέστερη ιστορία μοναχισμού στην περιοχή. Το ίδιο απηχούν και τα αγιολογικά κείμενα, που την αναφέρουν ως χώρο στάσης των μοναχών που περιηγούνταν τον ελληνικό χώρο με προορισμό την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο.
Η έκταση της οργανωμένης μοναστικής κοινότητας υπολογίζεται από τα Τέμπη μέχρι το Μαυροβούνι, όπου έχουν εντοπισθεί περισσότερες από 50 μοναστηριακές θέσεις, αλλά η μεγαλύτερη πυκνότητα παρατηρείται στην περιοχή από την Καρίτσα έως τη Μελοιβία.
Από την εποχή της ερήμωσής τους τον 14ο αιώνα, τα πυκνά δάση του Ανατολικού Κισσάβου καλύπτουν και προφυλάσσουν τα ερείπια, καθιστώντας δύσκολη κάθε απόπειρα προσέγγισής τους. Μόνο σε λίγες περιπτώσεις κατέστη δυνατή η ανασκαφική έρευνα από την 7η ΕΒΑ (Κόκκινο Νερό, Κουτσουπιά, Παλιουριά, ακρωτήριο Δερματάς) με αποτέλεσμα να υπάρχουν σήμερα επισκέψιμοι χώροι. Λίγα ακόμη μνημεία διατηρήθηκαν στο πέρασμα των αιώνων με διαδοχικές ανακαινίσεις (Μονή Αγίου Δημητρίου στο Στόμιο, Θεολόγος Μελοιβίας, Παναγία Βελίκα, Μονή Παντελεήμονα Αγιάς, Σκήτη Αγίων Αναργύρων).
Περισσότερες πληροφορίες για το Όρος των Κελλίων μπορείτε να βρείτε εδώ.
