Καστρί Δολίχης
Στο λόφο Καστρί της Δολίχης τοποθετείται η ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική Δολίχη. Η ανασκαφή του χώρου ξεκίνησε το 2002 και διεξήχθη επί μια δεκαετία. Αποκαλύφθηκαν τμήμα του περιβόλου της ακρόπολης της Δολίχης με αποθήκες και εργαστήρια κτισμένα σε επαφή με την εσωτερική πλευρά του τείχους καθώς και τρεις τρίκλιτες βασιλικές, μία εντός του χώρου της ακρόπολης και δύο εκτός.
Η πρώτη βασιλική εκτός της ακρόπολης διατηρεί στο κεντρικό κλίτος αξιόλογα ψηφιδωτά δάπεδα με γεωμετρικά σχέδια και σκηνές από το ζωικό βασίλειο, όπου κυριαρχούν κύκνοι, ελάφια, πέρδικες κ.ά. Ψηφιδωτό με γεωμετρικό διάκοσμο καλύπτει επίσης το δάπεδο του Ιερού Βήματος, όπου μπροστά από την Αγία Τράπεζα υπάρχει η σπάνια σε δάπεδα απεικόνιση του σταυρού. Από την Αγία Τράπεζα διατηρείται μόνο η βάση και δύο από τους τέσσερις κιονίσκους που στήριζαν την πλάκα της Τράπεζας από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο από τα περίφημα λατομεία της Χασάμπαλης.
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα της έρευνας ο οικισμός δεν φαίνεται να κατοικείται μετά από τον 7ο αι. Η εγκατάλειψη του οικισμού οφείλεται σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα σε βίαιη καταστροφή και θα μπορούσε να συνδυαστεί με τις αβαροσλαβικές επιδρομές.
Η αδιάκοπη και συστηματική έρευνα του λόφου οδήγησε μέσα σε μια δεκαετία στην αποκάλυψη ικανού τμήματος του παλαιοχριστιανικού οικισμού της Δολίχης που συνιστά αξιόλογο και συγκροτημένο αρχαιολογικό χώρο καθώς συνδυάζει διαφορετικού είδους κτίσματα, κοσμικού, θρησκευτικού και αμυντικού χαρακτήρα.
